P style=”TEXT-ALIGN: justify”>به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، گردشگری هوشمند (smart tourism) را می‌توان به عنوان یک پیشروی منطقی از حوزه گردشگری الکترونیکی دانست؛ این خط سیر پیشرفت با بکارگیری گسترده از رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های مجازی ادامه‌دار شده و به سوی شرایطی خلاقانه‌تر و پویاتر پیش می‌رود تا جایی که صنعت گردشگری بتواند اطلاعات گردشگران و ارائه کنندگان خدمات را تشخیص ،پردازش و به سرعت منتقل کند.

گردشگری هوشمند اساسا یک گام متمایز در تحول فناوری اطلاعات و ارتباطات در گردشگری است که به موجب آن ابعاد نظارتی و فیزیکی گردشگری وارد حوزه دیجیتال شده و سطح جدیدی از هوشمندی در سیستم های گردشگری به دست می‌آید.

نظریه پردازان حوزه مدیریت معتقدند «گردشگری هوشمند مجموعه ای از فعالیت‌های یک مقصد گردشگری است که وظیفه تهیه، جمع‌آوری و پردازش داده‌های به‌دست‌آمده از زیرساخت‌های فیزیکی، روابط اجتماعی و منابع سازمانی (دولتی و خصوصی) را بر عهده‌دارد و این داده‌های پردازش‌شده با تلفیق فناوری‌های نوین، تجربیاتی با ارزش تجاری با ارزش را برای گردشگران فراهم می‌آورد

در گردشگری هوشمند، فناوری یک زیرساخت چندگانه به حساب می‌آید و صرفا یک سیستم اطلاعاتی مجزا نیست، بلکه فناوری‌های محاسباتی هوشمند متنوعی را شامل می‌شود که آگاهی کاملی از دنیای واقعی به گردشگران ارائه می‌دهد و به آنان کمک می‌کند تا تصمیمات هوشمندانه اتخاذ کنند که در نهایت این تصمیمات علاوه بر بهینه‌سازی فرایندهای تجاری و عملکرد مناسب، سفر را برای آنها آسان‌تر، ارزان‌تر و رضایت‌بخش‌تر می‌کند.

برای زندگی در «شهرهای هوشمند» باید آماده شویم

ناصر رضایی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره الزامات هوشمندسازی گردشگری اظهار داشت: فرهنگ‌سازی اولین ضرورت برای گسترش و ترویج هر پدیده‌ای است؛ توسعه پدیده‌های هوشمند و ورود به حوزه‌های نوین مبتنی بر فناوری‌های نو در زندگی روزمره، بدون فرهنگ‌سازی و آموزش، جامعه و روابط اجتماعی را مختل می‌کند.

رئیس گروه گردشگری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اظهار داشت: خواه و ناخواه پدیده‌های نوین به زندگی و جامعه وارد می‌شود و ما تعیین‌کننده زمان ورود یا عامل ممانعت از آن نیستیم، بلکه با توجه با شتاب و سرعت توسعه ارتباطات، به ناچار باید برای پذیرش این تحولات، به‌روز، مجهز شده و برای ورود و زندگی در شهرهای هوشمند آماده شویم.

در نظام برنامه‌ریزی، توسعه هوشمندسازی به ویژه شهرهای هوشمند، عمر طولانی ندارد و اصطلاحی جدید است و بر مبنای توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات و تبادل و پردازش سریع حجم زیاد داده‌ها در جهان شکل گرفته است. گردشگری هوشمند هم در همین بستر در حال رشد و توسعه است.

پرورش مدیران کارا و توانمند برای هوشمندسازی گردشگری 

رضایی گفت: گردشگری هوشمند محصولی وارداتی است و مفاهیم و ابزارهای آن در کشورهای پیشرفته و صنعتی بنا نهاده شده و مانند همه موج‌های توسعه، سایر کشورها در مسیر آن قرار می‌گیرند و به همراستایی با این روند و بهره‌برداری از این فرایند ناچار هستند.

رئیس گروه گردشگری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی تصریح کرد: مهمترین الزامات و ضرورت‌های گردشگری هوشمند در دو گروه نرم‌افزار و سخت‌افزاری قرار می‌گیرد؛ در بخش اول، آموزش مهمترین موضوع است، حتی قبل از توسعه مدیریت ابتدا در فرایند آموزش اختصاصی، باید مدیران کارا و توانمند پرورش یافته و وارد عرصه شوند تا این فضای نوین را اداره کنند.

هوشمندسازی گردشگری یعنی فضای صفر تا صد صنعت گردشگری از انتخاب مقصد، نحوه سفر، دریافت برنامه سفر و دریافت خدمات و اطلاعات در مقصد با دسترسی آسان و ارزان در کمترین زمان انجام شودرضایی افزود: در بخش نرم‌افزاری گردشگری هوشمند همزمان باید دستگاه‌های ناظر وجود داشته باشند که بر فعالیت‌ها نظارت (نه کنترل) شود، علاوه بر این فضای رقابتی در نظر گرفته شود.

وی خاطرنشان کرد: در بخش دوم سخت‌افزاری، هوشمندسازی گردشگری به مجموعه‌ای از زیرساخت‌ها ثابت و سیار نیازمند است. در زیرساخت ثابت باید برنامه‌های مختلف مانند رزواسیون بلیت جابه‌جایی، اقامت در هتل، بازدید اماکن، رمزینه‌های پاسخ سریع (QR code) برای ارائه اطلاعات، طراحی شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در حوزه هوشمندسازی گردشگری مطالعات میدانی و ترجمه‌های خوبی انجام شده است، در بعد مفاهیم از دیگران خیلی عقب نیستیم و زیرساخت‌ها و روبناهای مورد نیاز آن هنوز به طور کامل آماده‌سازی یا پیاده‌سازی نشده است. 

توسعه گردشگری هوشمند نیازمند حکمرانی هوشمند است البته بجز حکمرانی هوشمند باید قوانین و مقررات گردشگری در ایران تکامل یابد؛ در این حوزه با سه موضوع مقاصد گردشگری، گردشگران و جامعه میزبان و همچنین کسب و کارهای گردشگری روبه‌رو هستیم که باید در هر سه حوزه به آموزش عمومی جامعه و پرورش تخصصی مدیران آن توجه شود.

گردشگری ایران در مرحله جنینی است و تا بلوغ فاصله دارد

رضایی افزود: گاهی برای فعالیت در حوزه صنعت گردشگری ممکن است قانون مشوق یا مانع باشد، اما گاهی فعالان حوزه گردشگری با خلا قانونی مواجه هستند و اصلا نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند. علت هم این است که گردشگری در کشور هرگز اولویت نبوده و قانون‌گذار یا سیاست‌گذار به صورت جدی به این مساله نپرداخته است.

رئیس گروه گردشگری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی خاطر نشان کرد: صنعت گردشگری تقریبا از دولت یازدهم و دوازدهم و اکنون دولت سیزدهم به یک رویکرد تبدیل شده است، اما باید اولویت مجموعه حاکمیت قرار گیرد تا همه اجزا و ارکان جامعه آن را  بپذیرد و همه جا تشویق و ترویج می‌شود.

اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی می فرمایند «من تصورم این است که اگر مسئولین کشور و مسئولین استان بتوانند از همین مسئله‌ گردشگری به شکل درست، با تبلیغات صحیح و با جهت‌گیریِ صحیح استفاده کنند، درآمد آن، استان را از همه‌ی معونه‌های دیگر بی نیاز میکند. مسئله‌ گردشگری خیلی مهم است.» (بیانات ایشان در دیدار مسئولان اجرایی استان فارس.اردیبهشت۱۳۸۷) جمله بسیار محکمی است که باید مورد توجه سیاست‌گذاران این حوزه قرار گیرد

وی گفت: باید نگرانی‌ها نسبت به توسعه گردشگری برای گروه‌های مرجع در کشور رفع و اهمیت آن حتی از تریبون‌های نماز جمعه مطرح شود. صنعت گردشگری در داخل حاکمیت می‌تواند با رعایت برخی ملاحظات به عنوان اولویت مطرح شود. برای توسعه صنعت گردشگری خیلی کارها باقی مانده است اگر به این حوزه جدی‌تر توجه شود خیلی از مسائل اقتصادی کشور حل خواهد شد. 

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری وزارت میراث فرهنگی خاطر نشان کرد: در مورد صنعت نفت همه قوانین و چهارچوب‌ها به طور شفاف مشخص است، اما در بخش گردشگری حتی شبکه اجتماعی و فضای مجازی راه‌اندازی شده با مشکل مواجه می‌شود گاهی تخلف هم صورت می‌گیرد و فعالان این حوزه اطلاعات کاملی به مخاطب نمی‌دهند، زیرا گردشگری در ایران در مرحله جنینی است و تا تولد و بلوغ فاصله دارد.

شهر هوشمند پایه و اساس هوشمندسازی گردشگری

رضایی گفت: شهرهای هوشمند پایه و اساس هوشمندسازی گردشگری هستند. شهر هوشمند شهری است که بتواند همه خدمات مورد نیاز گردشگر را از اطلاعات پردازش‌شده تا خدمات به روز به سرعت در دسترس او قرار دهد. مقصد و شهری که زیرساخت‌های هوشمند آن تکمیل‌شده، می‌تواند ادعای گردشگری هوشمند داشته باشد.

استفاده از ابزار و زیرساخت الکترونیک اگر مفهوم دولت الکترونیک را هم داشته باشد، الزاما به معنی هوشمندسازی کامل شهرها و گردشگری نیسترئیس گروه گردشگری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی گفت: ایران جزو پنج کشور اول جهان در تولید داخلی فیبر نوری است، اما واقعا فناوری و زیرساخت‌های اطلاعاتی ما برای یک شهر هوشمند هم در رتبه پنج شهر هوشمند جهان قرار دارد؟ این فناوری باید در خدمت هوشمندسازی شهرها نه فقط در صنعت گردشگری، بلکه در همه حوزه‌های خدماتی قرار می‌گرفتند.

وی افزود: کارت بیمه الکترونیکی که با یک کدملی امکان دریافت خدمات درمانی – دارویی را  برای شهروندان ایجاد کرده نمادی از هوشمندسازی است که علاوه بر سرعت در خدمات، مصرف کاغذ را هم کاهش داده است. در حوزه گردشگری هم‌می‌توان این خدمات را الکترونیکی و هوشمند انجام داد که البته ابتدا باید صنعت حوزه گردشگری از مرحله رویکرد به اولویت تصمیم‌گیران کشور تبدیل شود تا این صنعت به جایگاه خود در توسعه اقتصادی برسد.

عدم توجه به هوشمندسازی گردشگری باعث عقب‌ماندن از جریان توسعه پیشرفت صنعت گردشگری و بازار پر رقابت و جهانی آن می‌شود. گردشگری که در شهرهای کشور همسایه ایران به راحتی، سریع و ارزان خدمات و امکانات مورد نیاز خود را دریافت می‌کند و گردشگری هوشمند را تجربه کرده وقتی در ایران با این نوع چالش های خلا فناوری‌های نوین مواجه می‌شود، ما را برای سفر انتخاب نمی‌کند.

رضایی گردشگری الکترونیک را متفاوت از گردشگری هوشمند دانست و گفت: استفاده از ابزار و زیرساخت الکترونیک اگر مفهوم دولت الکترونیک را هم داشته باشد، الزاما به معنی هوشمندسازی کامل شهرها و گردشگری نیست. هوشمندسازی گردشگری یعنی فضای صفر تا صد صنعت گردشگری از انتخاب مقصد، نحوه سفر، دریافت برنامه سفر و دریافت خدمات و اطلاعات در مقصد با دسترسی آسان و ارزان با کمترین زمان دریافت شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: سنگاپور و برخی از شهرهای کره‌جنوبی و چین و برخی پایتخت‌های اروپایی نمادهایی از شهرهای هوشمند در جهان هستند، اگر از شرایط جدید جهان و الگوها و معیارهای جهان استفاده بهینه نشود یا اگر بدون فکر و برنامه‌ریزی به جریان هوشمندسازی شهرها و گردشگری وارد شویم؛ آسیب‌های منفی اقتصادی و اجتماعی آن بسیار بیشتر خواهد بود.